टोमॅटो उत्पादनात फुलधारणा हा एक महत्त्वाचा टप्पा आहे. जर झाडावर पुरेशा प्रमाणात फुलधारणा झाली नाही, तर उत्पादनावर मोठा परिणाम होतो. योग्य व्यवस्थापन केल्यास टोमॅटो पिकामध्ये चांगली फुलधारणा होऊ शकते आणि उत्पादन वाढू शकते.
फुलधारणा कमी होण्याची कारणे:
अतिशय उच्च किंवा कमी तापमान – 18°C पेक्षा कमी आणि 30°C पेक्षा जास्त तापमान फुलधारणेस अडथळा निर्माण करते.
अत्याधिक नत्रयुक्त खतांचा वापर – नत्राचे प्रमाण जास्त झाल्यास झाडाची वाढ अधिक होते, पण फुलधारणा कमी होते.
परागीकरणातील अडचणी – मधमाश्या किंवा वाऱ्याच्या अभावामुळे योग्य परागीकरण होत नाही.
पाण्याचा ताण किंवा अतिरिक्त पाणी – पाणी कमी दिल्यास फुलगळ होते, तर जास्त पाणी दिल्यास मुळे खराब होतात.
अन्नद्रव्यांची कमतरता – विशेषतः बोरॉन आणि कॅल्शियमच्या कमतरतेमुळे फुलगळ होते.
फुलधारणा वाढवण्यासाठी उपाय
१. योग्य तापमान नियंत्रण
गरम हवामानात संध्याकाळी पाणी द्या आणि मल्चिंग वापरा.
थंड हवामानात हलकी सिंचन प्रणाली अवलंबा आणि जैविक पद्धतीने जमिनीचे तापमान संतुलित ठेवा.
२. खत व्यवस्थापन
नत्रयुक्त खतांचा मर्यादित वापर करा.
फुलधारणेसाठी सुपर फॉस्फेट (SSP), डाय-अमोनियम फॉस्फेट (DAP) आणि पोटॅश (MOP) आवश्यक प्रमाणात द्या.
बोरॉन आणि कॅल्शियम स्प्रे (0.5 ग्रॅम बोरॉन + 1 ग्रॅम कॅल्शियम / लिटर पाणी) 15 दिवसांच्या अंतराने फवारणी करा.
३. योग्य परागीकरणासाठी मदत
फुलधारणा आणि परागीकरण सुधारण्यासाठी हॉर्मोन स्प्रे (NAPHTHALENE ACETIC ACID – NAA 4.5 PPM किंवा GA3 10 PPM) फवारणी करा.
मधमाश्यांचे संवर्धन करा किंवा कृत्रिम परागीकरणासाठी हळुवार झाड हलवा.
४. संतुलित पाणी व्यवस्थापन
ठिबक सिंचनाचा वापर करा, त्यामुळे पाणी आणि अन्नद्रव्ये योग्य प्रमाणात मिळतात.
गरम हवामानात हलक्या ओलाव्याने पाणी द्या आणि पानांवर फवारणी टाळा.
५. ताण व्यवस्थापन आणि फुलगळ रोखण्यासाठी
झाडांवर पोटॅशियम ह्युमेट आणि अमिनो अॅसिड स्प्रे करा.
फुलगळ थांबवण्यासाठी पंचगव्य, जीवामृत किंवा ह्युमिक अॅसिड यांचा वापर करा.
टोमॅटो झाडावर मल्चिंग वापरल्याने मुळांना थंडावा मिळतो आणि पाणी व्यवस्थापन चांगले राहते.
निष्कर्ष
टोमॅटो पिकामध्ये फुलधारणा वाढवण्यासाठी योग्य हवामान नियंत्रण, संतुलित खत आणि पाणी व्यवस्थापन तसेच परागीकरणास मदत करणे गरजेचे आहे. योग्य तंत्रज्ञान आणि जैविक उपाय वापरल्यास उत्पादन निश्चितच वाढेल.